ریشه ضعف‌ها در عرصه فرهنگ کجاست؟

به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، مسئله‌ «فرهنگ» اگرچه پنجمین سرفصلی بود که رهبر معظم انقلاب در دیدار هیئت دولت به آن پرداختند، اما ایشان در سال‌های اخیر بارها بر اهمیت موضوع فرهنگ در مقایسه با دیگر عرصه‌ها اشاره کرده‌اند و حتی آن را در مقایسه با دیگر مسائل کشور در اولویت می‌دانند. ایشان در دیدار سال گذشته با نمایندگان مجلس خبرگان وقتی نمایندگان این مجلس نسبت به مسائل فرهنگی کشور و عملکرد دستگاه‌های فرهنگی ابراز نگرانی کرده بودند، می‌فرمایند: بنده هم در این نگرانی با شما سهیم هستم و امیدوارم که مسئولان فرهنگی توجه داشته باشند که چه می‌کنند.

با مسائل فرهنگی شوخی نمی‌شود کرد، بی‌ملاحظگی نمی‌شود کرد؛ اگر چنانچه یک رخنه‌ فرهنگی به ‌وجود آمد، مثل رخنه‌های اقتصادی نیست که بشود [آن را] جمع کرد، پول جمع کرد یا سبد کالا داد یا یارانه‌ نقدی داد، این‌جوری نیست، به این آسانی دیگر قابل ترمیم نخواهد بود، مشکلات زیادی دارد. ایشان در دیدار مسئولان فرهنگی تأکید کرده‌اند که من از خوف و دغدغه مسائل فرهنگی گاه نیمه‌شب‌ها از خواب بیدار می‌شوم! این صحبت رهبری ناشی از یک نگرانی موقتی نیست؛ چراکه رهبر انقلاب نشان داده‌اند با صبر و شکیبایی خود ضمن پرهیز از ایجاد هرگونه نگرانی و هشدار، به جز در مواقع لزوم و هنگام خطر، از چنین واژگانی برای موضوع حساسی چون فرهنگ استفاده نمی‌کنند.

ارزیابی رهبر انقلاب در دیدار هیئت دولت در هفته گذشته از اقدامات در عرصه فرهنگ و عملکرد دستگاه‌های فرهنگی نیز این است که در هر دو سطح «آفندی» و «پدافندی» آن را ضعیف ارزیابی کردند. محورهایی که رهبر انقلاب در عرصه مسائل فرهنگی در دیدار هیئت دولت به آن اشاره کردند به شرح زیر است:

– فرهنگ شامل ادبیات، هنر، سبک زندگی، رفتار و اخلاق اجتماعی است و دستگاه‌های فرهنگی در تمام این بخش‌ها مسئولیت و وظیفه دارند.
– بنده طرفدار جزم‌اندیشی، فشار و اختناق در عرصه فرهنگ نیستم بلکه به آزاداندیشی اعتقاد راسخ دارم، اما آزاداندیشی به معنای ولنگاری و اجازه دادن به دشمن برای لطمه زدن نیست.
– ایشان با اشاره به انجام اغلب کارهای خوب و مفید کشور به‌دست جوانان مؤمن و انقلابی این سؤال را مطرح کردند که چرا باید تئاتر یا فیلمی تولید شود که تیشه به ریشه ایمان این جوان بزند؟
–  آیا نباید مسئولان فرهنگی، آن کسی را که عمرش را در خدمت به دین و انقلاب اسلامی گذرانده به فردی که در تمام عمر خود قدمی در راه دین و انقلاب برنداشته و حتی گاهی ضربه نیز زده است، ترجیح بدهند؟
– در فرهنگ باید روحیه آزاداندیشی همراه با برنامه‌ریزی عادلانه وجود داشته باشد و با هدایت و کمک به رویش‌های خوب جلوی ضربات فرهنگی گرفته شود.

رهبر معظم انقلاب در پیام به مجلس دهم و همچنین در جریان دیدار نمایندگان در خردادماه امسال با تأکید بر دو اولویت کاری مجلس دهم، موضوع فرهنگ را جزو اساسی‌ترین مسائل دانستند و یادآور شدند: مسئله‌ اقتصاد، اولویت فوری و کنونی کشور است، اما فرهنگ در بلندمدت از اقتصاد نیز مهم‌تر است. در موضوع فرهنگ نوعی ولنگاری و بی‌اهتمامی در دستگاه‌های فرهنگی به چشم می‌خورد، زیرا در تولید کالای فرهنگی مفید و جلوگیری از تولید کالای فرهنگی مضر، کوتاهی‌هایی انجام می‌شود. ایشان در بیان مصداق این بی‌توجهی افزودند: در برخی مواقع تأکیدهایی که بر پرهیز از استفاده‌ کالاهای مضر غیرفرهنگی همچون برخی مواد غذایی می‌شود، بیشتر از هشدار درباره‌ کالاهای فرهنگی مضر است، در حالی‌که تأثیرات سوء این کالاها بر مردم خطرناک‌تر و گسترده‌تر است.
ایشان خاطرنشان کردند: برخی مواقع در مقابل تولید یا ورود کالاهای فرهنگی مضر، موضع‌گیری و اقدامی نمی‌شود، زیرا این ترس وجود دارد که متهم به جلوگیری از جریان آزاد اطلاعات شوند. رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به اقدامات سختگیرانه در اروپا و امریکا برای کنترل اطلاعات گفتند: ما در حالی از اتهام‌های بی‌اساس آنها در خصوص جلوگیری از جریان آزاد اطلاعات هراس داریم که کنترل‌های ما یک دهم سختگیری‌های آنها نیست.

در این زمینه توجه به چند نکته ضروری است:
۱- در دوران پس از پیروزی انقلاب و به دلیل ناکامی دشمنان در جنگ نظامی و تهدیدات امنیتی تمرکز آنان بر تهاجم فرهنگی و جنگ نرم بود و حتی در مقاطعی به دلیل نوع و نحوه اثرگذاری، مقام معظم رهبری از آن به عنوان شبیخون فرهنگی دشمن نام می‌برند. ایشان در دیدار رؤسای دانشگاه‌ها، در ۱۷/۱۰/۱۳۸۳ با توجه به راهبرد دشمنان در ترویج لاابالی‌گری جنسی و بی‌بندوباری اخلاقی و سست کردن پایبندی افراد به عقاید و ارزش‌های دینی می‌فرمایند: بنده بارها گفته بودم که دشمنان ملت ایران، بیش از آنچه به توپ و تفنگ و این چیزها احتیاج داشته باشند، به اشاعه بنیان‌های فرهنگی فاسدساز نیاز دارند. در خبرها خواندم که یکی از مسئولان یک مرکز مهم سیاسی در امریکا گفته به جای انداختن بمب، دامن‌های کوتاه برایشان بفرستید! راست می‌گوید؛ اگر برای کشوری شهوات جنسی و آمیزش بی‌رویه زن و مرد و دختر و پسر را ترویج کردند و جوان را به راه‌هایی بکشانند که غریزه او هم به طور طبیعی متمایل به آن است، دیگر احتیاج به استفاده از توپ و تفنگ علیه یک ملت نیست. فساد، یک ملت را به خودی خود، ضایع و باطل می‌کند و آینده او را تباه می‌سازد. مبتنی بر این راهبرد دشمنان نظام اسلامی عملکرد مسئولان دستگاه‌های فرهنگی تنها اقدامات ایجابی در معرفی و تحکیم فرهنگ ایرانی و اسلامی نیست بلکه بخش عمده‌ای از تلاش‌ها باید مصروف مقابله با فرهنگ بیگانه شود که کیان ارزش‌های انقلابی و اسلامی را هدف قرار داده است.

۲- واژه ولنگاری در این میدان معنای روشن‌تری پیدا می‌کند و شاید تعبیری بهتر از ولنگاری نتواند عمق نابسامانی‌های عرصه فرهنگی کشور را بازگو کند. به کار بردن این واژه در بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در حالی بیان می‌شود که معظم‌له قبل از این بارها از تهاجم فرهنگی، شبیخون فرهنگی و در یکی، دو سال اخیر از نفوذ فرهنگی دشمن نام برده‌اند.

در بیان مصادیق این ولنگاری‌، اگرچه کارنامه بخش‌های فرهنگی کشور در عرصه‌های سینما، تئاتر، موسیقی، کتاب و… گواه آن است، اما سخنان چندی پیش وزیر ارشاد در مورد فیلم «۵۰ کیلو آلبالو» به کارگردانی مانی حقیقی و آن هم بعد از سه ماه از نمایش آن در سینماهای تهران و شهرستان‌ها مبنی بر اینکه این فیلم به‌ اشتباه پروانه‌ نمایش گرفته و نباید اکران می‌شد، دیگر نیاز به تحلیل ندارد. این فیلم به ظاهر کمدی که در اکران نوروزی سینماهای ایران به نمایش درآمد و در طول نزدیک به سه ماه اکرانش بیش از ۱۳ میلیارد تومان در سینماهای تهران و شهرستان‌ها فروش داشته و به دومین فیلم پرفروش سال ‌جاری تبدیل شد، در طول دوران اکران با نقد‌های متعدد دلسوزان و معتقدان به مبانی دینی مواجه شد که به آن توجهی نشد، اما پس از انتقادات متعدد، وزیر ارشاد با بیان اینکه طبیعی است که من همه‌ این فیلم‌ها را نمی‌بینم، می‌گوید پس از اکران فیلم «۵۰ کیلو آلبالو» در مطبوعات اعتراضاتی نسبت به این فیلم صورت گرفت. من هم با توجه به این اعتراضات فیلم را دیدم و متوجه شدم که اعتراض‌ها درست است! او با بیان این مطلب که ما می‌کوشیم در ایران از تحکیم خانواده صحبت کنیم و آن را گسترش دهیم، ادامه داد: «در این فیلم اما روابط ناسالم و نامتعارف ترویج می‌شود که مغایر با ارزش‌های ملی و اسلامی ماست.»

۳- ماجرای کنسرت‌ها و مواضعی که از سوی رئیس محترم جمهور در هفته گذشته در جمع پزشکان و به مناسبت روز پزشک مطرح شد نیز در همین راستا قابل ارزیابی است که در شرایطی که به دلیل حفظ حرمت حرم امام هشتم(ع) وزیر ارشاد پذیرفته بود که بر برگزاری کنسرت‌ها در مشهد مقدس پافشاری نکند، آقای روحانی با انتقاد از مشکلاتی که بر سر راه برگزاری کنسرت‌های موسیقی به وجود آمده، می‌گوید: «هر کسی صبح بلند شد و یک تریبونی یافت که نمی‌تواند قانونگذاری کند. وزیر ما هم نباید تبعیت کند و باید تابع قانون باشد.» این در حالی است که حتی در زمان طاغوت نیز حرمت حرم امام هشتم(ع) حفظ می‌شد. در این زمینه البته گفتنی است که در بسیاری از برنامه‌های این کنسرت‌ها اگرچه خواننده و مضامین اشکالی ندارد، اما نکته اصلی حواشی این برنامه‌هاست که کسی مسئولیت آن را نمی‌پذیرد و با مصوبه هیئت دولت، نیروی انتظامی و دستگاه قضایی نیز در مواجهه با آن مسلوب‌الاختیار شده‌اند.

۴- ریشه‌ها، دلایل و زمینه‌های این ولنگاری را در چهار سطح می‌توان مورد توجه قرار داد:
الف – سطح تولید: در عرصه فرهنگی تولید فاخر کم داریم چراکه نگاه‌ها بیشتر یا به گیشه است یا متأثر از رخنه و تهاجم فرهنگی دشمن.

ب – سطح پشتیبانی: پشتیبانی از جریان مؤمن در عرصه فرهنگی ضعیف است. سعی و تلاش دولت‌ها در جذب هنرمندان به هر شکل ممکن و عدم اعتقاد به وجود هنر و هنرمندان فاسد است.

ج- مدیریت عرصه فرهنگ با توجه به وجود مراکز متعدد فرهنگی و رهاشدگی فرهنگی سروسامانی ندارد. وجود دستگاه‌های متعدد و همپوشانی معمولاً به کارهای موازی یا آماری می‌انجامد.

د – کنترل و نظارت بسیار ضعیف است؛ دولت به دنبال پوپولیسم رأی‌خواه هست و این امر یکی از موانع کنترل و نظارت است. در شاخص‌گذاری‌های نظارتی نیز همچنان استاندارد‌های غرب برای ما ارجحیت دارد.

و – وجود دیدگاه ملت‌گرایی به‌جای اسلام‌گرایی در میان مسئولان که در نهایت به مردم و به ویژه نسل جوان که باید مخاطبان اصلی تولیدات سالم فرهنگی باشند، به عنوان سبد رأی نگاه می‌کنند.

ز- ملاحظات سیاسی و نگرانی از نقد و هجمه بیگانگان سبب می‌شود، کنترل و نظارت جدی گرفته نشود. وقتی به هنر ارزشی و ضدارزشی یکسان نگریسته می‌شود کنترل و نظارت بی‌معنا می‌شود.

ح- عدم باور و عمل به نقش و رسالت دولت جمهوری اسلامی در عرصه فرهنگ مصرح در قانون اساسی؛ براساس بند اول اصل سوم قانون اساسی دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است برای نیل به اهداف مذکور در اصل دوم، همه امکانات خود را برای امور زیر به‌کار برد: ایجاد محیط مساعد برای رشد فضایل اخلاقی براساس ایمان و تقوی و مبارزه با کلیه مظاهر فساد.

ط- وادادگی در برابر گستردگی و هجوم شبکه‌های ماهواره‌ای و مجازی نیز از جمله ریشه‌های این ولنگاری است، چراکه در شرایطی که برای اقدامات کنترلی(حتی در سطح کشورهای غربی) تمهیدی اتخاذ نشده صحبت از آزادی ماهواره یا گسترش اینترنت پرسرعت تا روستاهای دورافتاده است.

ی- وکلام آخر آنکه نهایت نگاه فرهنگی دولت را در ماده ۲۳ برنامه ششم توسعه می‌توان دید، چراکه در عین کم‌توجهی به سیاست‌های ابلاغی برنامه پنجم، تنها دستورات اجرایی برنامه، تسهیل صدور مجوزهاست که امید است این نقیصه توسط مجلس محترم اصلاح شود.

منبع: جوان

انتهای پیام/