ترامپ و برجام

«احمقانه»، «رسوایی» و «بدترین توافقی که تاکنون صورت گرفته»؛ اینها تعابیری است که دونالد ترامپ در جریان مبارزات انتخابی با هیلاری کلینتون در تعبیر و تفسیر “برجام” استفاده می کرد. تعابیری که پس از انتخاب غیرمنتظره اش تلطیف شد و این روزها چهل و پنجمین رئیس جمهور ایالات متحده با نرمش و احتیاط بیشتری در خصوص آنها صحبت می کند.
البته به نظر می رسد ترامپ ۷۰ ساله که پیرترین رئیس جمهور آمریکاست، بیشتر تلاش می کرده مانند بسیاری از مسائل دیگر از برجام برای برانگیختن احساسات ضدایرانی آمریکایی ها برای کسب رای استفاده کند و طبیعی است حالا که خیالش از نشستن بر صندلی ریاست جمهوری آمریکا راحت شده، لحن ملایم تری نسبت به این گونه مسائل داشته باشد.
بر این اساس باید گفت “ترامپ” که نام کاملش “دونالد جان ترامپ” است این روزها در کنار “کارآفرین، سیاستمدار و چهره تلویزیونی” به عنوان القابی که یک عمر با آنها زندگی کرده است عنوان “رئیس جمهور منتخب ایالات متحده آمریکا” را هم در دستان خود دارد. عنوان جدیدی که ترامپ را به مسن‌ترین شخص و تنها کسی تبدیل کرده است که بدون هر گونه سابقه تصدی مناصب انتخابی یا نظامی، به ریاست جمهوری آمریکا برگزیده شده است.
وی که متولد و بزرگ ‌شده نیویورک است در سال ۱۹۶۸ با مدرک کارشناسی اقتصاد از مدرسه وارتون دانشگاه پنسیلوانیا فارغ ‌التحصیل شده و حین تحصیل در دانشگاه در شرکت هلدینگ پدرش نیز کار می‌کرده است و از سال ۱۹۷۱ هم کنترل این کسب‌وکار خانوادگی را با سمت رئیس هیئت‌مدیره در دست گرفته و بعدتر آن را به «سازمان ترامپ» تغییر نام داده است.
همچنین وی هتل‌ها، کازینوها، زمین‌های گلف، محله ریورساید ساوت منهتن و ساختمان‌های متعدد دیگری در طول این سالها ساخته و نام خود را نیز بر آنها گذاشته که نام ترامپ را به برندی پرارزش و متمایز تبدیل کرده است.
البته ترامپ ناچیز سابقه کار سیاسی نیز در کارنامه خود دارد و در سال ۲۰۰۰ برای کسب نامزدی حزب ریفورم در انتخابات ریاست‌جمهوری رقابت کرده و از قضا در انتخابات مقدماتی این حزب در دو ایالت نیز پیروز شده است؛ هر چند پس از آن از این انتخابات کنار کشید.
به هر حال “دونالد جان ترامپ” در حالی پیش از انتخابش به عنوان چهل و پنجمین رئیس جمهور ایالات متحده به عنوان یکی از ثروتمندترین افراد جهان شناخته شده است و در لیست ثروتمندترین افرادی که هر سال از سوی مجله فوربز معرفی می‌شوند با ثروت چهار و نیم میلیارد دلار، در رده ۳۲۴ جهان و ۱۱۸ آمریکا قرار دارد که بدون شک بیش از هر تاجر و اقتصاددان دیگری می داند که امنیت یکی از مولفه های تاثیرگذار بر اقتصاد هر شخص و ملتی است و اگر می خواهد به وعده های اقتصادی خود برای مردم آمریکا عمل کند می بایست پیش از هر چیزی به دنبال صلح و آرامش باشد و شاید به همین جهت است که این روزها مواضعش پس از انتخابات در خصوص حوزه های مختلف بویژه برجام نرم تر شده است.
وی که تا پیش از انتخابش به عنوان رئیس جمهور می گفت برجام را پاره خواهد کرد، در مواضع ابتدایی خود پس از انتخابات گفت نه تنها نمی‌خواهد این توافق را پاره کند بلکه از بازگشایی دوباره دیپلماسی سخن به میان آورد و اعلام کرد در صورت نیاز در این زمینه مذاکراتی دوباره خواهد داشت.
با این وجود در حالی این روزها واکنش ترامپ به برجام به معمایی برای طرفین مذاکره تبدیل شده است که برجام یک تعهد بین المللی است و تنها تا زمانی که برجام یک تفاهم نامه بود می شد در آن تغییراتی را اعمال کرد و حالا که برجام به تصویب شواری امنیت رسیده، نه تنها پاره کردن آن بلکه تغییرش هم کار سخت و ناممکنی است.
از سوی دیگر در حالی ایجاد تغییر در بندهای برجام به تصمیم و تصویب اعضای شورای امنیت نیازدارد که تغییر رای و همراه کردن کشورهایی همچون چین و روسیه که از اعضای تاثیرگذار این شورا هستند، با توجه به ارتباطاتی که با ایران دارند قدری بعید بنظر می رسد.
با این وجود بنظر می رسد تنها جایی که ترامپ ۷۰ ساله در خصوص برجام دستش به آن بند است مربوط به مواردی می شود که ایران مفاد این توافقنامه را نقض کرده باشد که از این بابت هم دستش خالی است؛ بعلاوه این که اگر قرار هم بر این باشد که ترامپ تحریمی علیه ایران وضع کند، تحریم های جدید غیربرجامی و جدای از موضوعات هسته ای باید باشد.
با همه این تفاسیر موضع گیری مقامات ایرانی در قبال خط و نشانهای ترامپ در موضوع برجام نیز قابل توجه و تقدیر است. به عنوان مثال به فرموده رهبر انقلاب «اگر آمریکا توافقنامه را پاره کند، ما نیز آن را به آتش خواهیم کشید» یا این که محمد جواد ظریف معتقد است برجام تا زمانی برای ما قابلیت اجرا و اعتماد دارد که بقیه طرفها نیز به اجرای آن متعهد باشد.
به هر حال در حالی دونالد جان ترامپ تا نشستن بر روی صندلی ریاست جمهوری ایالات متحده حدود دو ماه دیگر فاصله دارد و باید صبوری کند که مردم آمریکا با سوزاندن پرچم این کشور و شورشهای خیابانی به استقبال چهل و پنجمین رئیس جمور این کشور آمده و با آتش زدن عکس های ترامپ فرش قرمز و خوش آمدگویی مقابلش گسترانیده اند. بحرانی که ناشی از شوکه شدن آمریکایی ها در پی انتخاب وی و مواضع افراطی اش است و بر این اساس بنظر می رسد ترامپ پیش از هر چیزی به ایجاد آرامش و اعتماد در جامعه آمریکا نیاز دارد تا حفظ یا پاره کردن برجام .

* مهدی حاجی وند
انتهای پیام/