اهمیت تاریخ شفاهی به روایت کمال خرازی

به گزارش خبرنگار تاریخ خبرگزاری فارس، نخستین نشست تجلیل از راویان تاریخ شفاهی با رونمایی از چهار کتاب تاریخ شفاهی ظهر امروز در سالن همایش گنجینه، مرکز اسناد ملی ایران به مناسبت جشن هشتادمین سالگرد کتابخانه ملی برگزار شد.

کمال خرازی عضو شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران در این مراسم طی سخنانی اظهار داشت: مصاحبه‌کننده در تاریخ شفاهی نقش مهمی دارد از این نظر که تا چه اندازه بتواند از ذهن مصاحبه‌کننده خاطره‌ها را استخراج کند.

وی افزود: مصاحبه‌کننده باید این هنر را داشته باشد که ذهن مصاحبه‌شونده را استخراج کند به‌خصوص در مسائل سیاسی و امنیتی به خاطر اهمیت مسائل امنیتی و سیاسی ظرافت کار سیاسی کار مشکل‌تر می‌شود، چون مصاحبه‌شونده به خاطر منافع ملی و سوءاستفاده سیاسی از روایتش ممکن است بسیاری از جوانب را رعایت کند.

عضو شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران با اشاره به اینکه مصاحبه‌کننده باید بداند با چه محتوا و هدفی وارد شود تا به اهداف موردنظر خود دست می‌کند، گفت: ما انسان‌ها با مسائلی روبرو هستیم، آنچه را بیان می‌کنیم الزاماً درست نیست، به دلیل ساختار ذهنی و سیاسی دچار سوگیری می‌شویم.

خرازی افزود: انسان‌ها با سوگیری‌های بسیاری مواجه هستند و این سوگیری‌ها نقش مصاحبه‌کننده را نشان می‌دهد و اگر فردی با او مصاحبه شود چون فی‌البداهه باید جواب دهد، این جواب‌ها با محققی که برای بررسی مسائل گوناگون دست به تحقیق می‌زند، تفاوت دارد.

وی ادامه داد: انسان‌ها با هم تفاوت دارند، برخی حافظه قوی و برخی بالطبع حافظه ضعیف دارند. به همین دلیل برای استخراج تاریخ شفاهی باید به این ظرایف توجه شود. خوشبختانه مرکز اسناد و سازمان کتابخانه ملی شیوه‌نامه‌ای برای تدوین تاریخ شفاهی تهیه کرده‌اند.

وزیر اسبق وزارت امور خارجه اضافه کرد: تاریخ شفاهی ارزش بسیاری دارد و یک منبعی است که باید موردتوجه محققین قرار بگیرد. آنچه به‌عنوان تاریخ شفاهی تهیه می‌شود واقعیت‌های تاریخ است که باید صرفاً‌ به‌عنوان یک منبع مورداستفاده قرار گیرد که اگر با کیفیت بالایی انجام شود امر مهمی است.

خرازی گفت: تاریخ شفاهی باید در کنار سایر منابع تاریخی مورد بررسی قرار گیرد تا صحت و سقم این اثر تاریخی مشخص شود.

سیدحسن شهرستانی رئیس اسبق سازمان مرکز اسناد ملی از دیگر سخنرانان این برنامه بود که طی سخنانی اظهار داشت: دانش گذشتگان ما کهنه می‌شود اما منش آنها کهنه نمی‌شود، چون دانش همواره در حال تکامل است.

وی افزود: ابن‌سینا در کتابی نوشته امکان امتناع عقلی را بررسی کرده است اگر به ابن سینا بگوییم با یک تکه فلز ـ هواپیما ـ پرواز می‌کند احتمالا می‌گفت ممکن است اما من نمی‌فهمم چون دانش تکامل پیدا کرده است اما منش این بزرگواران که خدمت و کرامت بود هرگز کهنه نمی‌شود.

رئیس اسبق سازمان مرکز اسناد ملی ادامه داد: و این منش‌ها، رویه‌ها ممکن است اقتصادی، فلسفی،‌ اجتماعی، فرهنگی و… باشد که پیشکسوتان ما به وجود آورده‌اند و یک جا جمع شده است.

شهرستانی همچنین به خاطراتی از تأسیس سازمان ملی کتابخانه ایران در تپه‌های عباس‌آباد پرداخت و گفت: این منطقه‌ای که الآن تبدیل به کتابخانه و مرکز اسناد سازمان ملی شده است، زهکش تهران بوده است و بعد از جنگ مجلس حتی مصوبه‌ای تصویب کرد که این منطقه به بیمارستان تبدیل شود اما با همت مسئولان و پیگیری‌های مسئولان فرهنگی به کتابخانه ملی اختصاص پیدا کرده است و حتی الآن مرکز اسناد برای مقابله با رطوبت اسناد با مشکلاتی مواجه است.

*تاریخ شفاهی باید در دوران کودکی مورد توجه قرار بگیرد

نوش‌آفرین انصاری استاد دانشگاه، نویسنده و پژوهشگر علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی ایرانی طی سخنانی گفت: برای اینکه بحث تاریخ شفاهی در ایران دوام پیدا کند و جامعه احساس پیدا کند تجربه آنها دیده می‌شود، در کودکی و نوجوانی باید به ثبت اسناد و تاریخ علاقه‌مند شوند چون بزرگسالی دیر است و زمانی که کودکان و نوجوانان علاقه‌مند به تاریخ شوند، جامعه دچار هیجان نسلی نمی‌شود.

حسن طاهردل سرپرست وزارت امور اقتصاد و دارایی در زمان شهید رجایی از دیگر سخنرانان این نشست بود که طی سخنانی گفت:‌ تردیدی نیست که تاریخ را حاکمان می‌نویسند و به واقعیت تفسیر می‌کنند و شهید بزرگوار آیت‌الله مطهری در کتاب ایمان و انسان تاریخ را یکی از منابع تفکر انسان معرفی می‌کند.

وی ادامه داد: تعامل بهتر از تقابل است، از خانواده تا سیاست داخلی تعامل ایجاد شود و تفاوت‌های همدیگر را بپذیریم در مسائلی مانند منافع ملی تعامل به وجود آید موفق می‌شویم و تاریخ نیز نشان‌دهنده این حرف است.

طاهردل سپس به خاطره‌ای از مرحوم نوربخش رئیس اسبق بانک مرکزی روایت کرد و گفت: مرحوم نوربخش در دولت اول آیت‌الله هاشمی رفسنجانی رئیس‌کل بانک مرکزی شد و مشکلی را مطرح کرد که تابه‌امروز مشکل ما است. وی فرمود انقلاب به پیروزی رسید و از نظر سیاسی کاملاً تثبیت‌شده هستیم و در دفاع مقدس نیز به پیروزی رسیدیم و امروز دو ذخیره انقلاب یعنی آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب و هاشمی رفسنجانی سکان اجرایی کشور را به‌دست گرفته‌اند. در آنجایی که ما کار نکردیم اقتصاد است و تا حال حاضر این مشکل وجود دارد.

همچنین در این مراسم از ۴ کتاب خاطرات و مخاطرات ، عدالت و سیاست ، دل‌سپرده به کودکان ، ستاره فروزان رونمایی شد و همچنین در این مراسم از نصرالله پورجوادی، دکتر سید حسن عارفی وزیر اسبق علوم شهید رجایی، ایرج فاضل وزیر فرهنگ و آموزش عالی و عضو شورای انقلاب فرهنگی، مرتضی حاجی، مهندس احمد آل‌یاسین، امیر تیمسار انصاری‌ فرمانده اسبق هوانیروز جمهوری اسلامی، دکتر اقبال قاسمی، حسن خردادطاهر، محمود بازرگان، تقی آزاد ارامکی تقدیر شد.

انتهای پیام/