امویان اطاعات از حاکم وقت را مقدم بر همه امور می دانستند

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری فارس، مراسم یکصدوبیست و چهارمین از سلسه نشست فرهنگ مهدوی با بررسی «موضوع بسترها و زمینه‌های شکل‌گیری فاجعه کربلا» با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدکاظم طباطبایی رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث پژوهشگاه قرآن و حدیث و اسماعیل شفیعی سروستانی مدیر موسسه فرهنگی و هنری موعود با موضوع فراخوانی و ارتباط با عوالم معنوی عصر امروز در تالار اندیشه حوزه هنری برگزار شد. 

حجت‌الاسلام سیدمحمدکاظم طباطبایی رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث پژوهشگاه قرآن و حدیث طی سخنانی اظهار داشت: چند نوع تاریخ‌نگاری داریم اما تاریخ‌نگاری که امروز من قصد صحبت دارم تاریخ تحلیلی است که صرف پدید آمدن وقایع را بررسی نمی‌کند بلکه عوامل تاثیرگذار ایجاد واقعه را بررسی می‌کند. برخی عوامل ناخواسته و برخی عوامل طراحی‌ شده‌اند. 

وی افزود: عوامل گوناگون فرهنگی،‌اجتماعی، اقتصادی در پدید آمدن یک واقعه موثر هستند. در روزگار معاصر نیز اگر پدیده‌ای رخ داد عوامل گوناگون تاثیرگذار است.

 رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث پژوهشگاه قرآن و حدیث با طرح این پرسش که واقعه کربلا چه زمینه‌هایی داشت تا با بررسی عوامل آن درس بگیریم؟ گفت: یکی از نکات کلیدی بررسی واقعه کربلا این است که فهم کنیم که چگونه باید عمل کنیم تا چنین عواملی رخ ندهد. 

حجت‌الاسلام طباطبایی گفت: چگونه شد مسلمانان که همه هستی و هویت خودشان را مدیون پیامبر گرامی اسلام بودند و بدون وجود ایشان در یک جاهلیت عمیق به سر می‌‌بردند؟ پس از ۵۰ سال از رحلت پیامبر گرامی اسلام، نوه ایشان را با این وضع فجیع به شهادت رساندند و از یزیدبن معاویه که جد یزید در طول ۲۳ سال تبلیغ اسلام ۲۱ سال دشمن درجه یک حضرت رسول و رهبری کفار را به عهده داشت حمایت کردند. 

وی ادامه داد: در دوره‌ای که پیامبر اکرم در مکه حضور داشتند بیشترین سختی‌ها را از جانب ابوسفیان به آن حضرت تحمیل شده بود و ابوسفیان در سال ۸ هجری زمانی که پیامبر اسلام مکه را فتح کردند چاره‌ای نداشت و به اسلام گروید اما ۵۰ سال بعد نوه دشمن سرشناس اسلام به اسم دفاع از اسلام نوه پیامبر را به شهادت می‌رساند. 

 رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث پژوهشگاه قرآن و حدیث در فهم این مساله وقایع‌نگاری به ما کمک نمی‌کند باید با تاریخ تحلیلی به فهم این مساله بپردازیم که چه شده است جامعه به سویی رفته است که این اتفاق رخ داده است گفت: بسیاری از افرادی که بعد از رحلت پیامبر فاجعه کربلا را دیدند شاهد بودند که امام حسین (ع) در دامن پیامبر اسلام رشد کردند اما دنیاگرایی،‌جبرگرایی،‌اطاعت از حاکم در هر صورت ناپسند بودن قیام نسبت به امام (حاکم) به هر شکلی، قبیله‌گرایی و کینه‌ورزی‌هایی که در جامعه نسبت به امیرالمومنین (ع) وجود داشته و عوض شدن معروف و منکر علت این اتفاق است. 

حجت‌الاسلام طباطبایی افزود:  یکی از مباحثی که باید به آن پرداخته شود اثرگذاری خلیفه دوم بر حوادث بعد از خودش است و برنامه‌ریزی خلیفه دوم منجر به عوامل گوناگون از جمله قدرت دادن به معاویه و بنی‌امیه و تاسیس شهر کوفه شده است. قدرت گرفتن بنی‌امیه ناشی از عوامل گوناگون بود به گونه‌ای طبیعی دشمنان درجه یک حضرت رسول (ص) نباید بعد از رحلت حضرت رسول جایگاه‌ ویژه‌ای کسب می‌کردند اما خوی و خصلت اعراب که شرافت قبیله‌ای را اهمیت می‌دادند و بعد از مسلمان شدن ابوسفیان به علت اهمیت شرافت قبیله‌ای او و فرزندانش جایگاه ویژه‌ای در میان مسلمانان پیدا کردند و حتی از سلمان و مقداد که روزی برده بودند جایگاه آنان برتر بود. 

وی افزود: خود ابوسفیان که بعد از رحلت حضرت رسول با خلافت ابوبکر و عمر به علت قبیله‌ای مخالف بود و به حضرت علی گفت بنی‌هاشم نباید اجازه دهند قبیله‌ای دیگر خلافت را بدست بیاورد که امام علی به او فرمودند تو قصد تفرقه‌اندازی بین مسلمانان را داری. در زمان ابوبکر، یزد ابن ابوسفیان فرمانده فتح شامات شد و بعد که یزد ابن معاویه بر اثر وبا می‌میرد عمر معاویه را جایگزین او کرد و منطقه شامات را در اختیار فردی زیرک قرار داد که از سال ۱۷ هجری حکومت آن را بدست گرفت و ۴۸ سال حکومت را ادامه داد و اسلام شامات تحت تاثیر اسلام سفیانی قرار گرفت. آدم‌های این منطقه با این تفکر بزرگ شدند که معاویه خویشاوند درجه یک پیامبر است و در دوره عثمان که اموی بود قدرت آنان در شامات گسترش بیشتری یافت و مسلمان شدن این مناطق بیشتر تحت تاثیر خلیفه دوم و سوم و معاویه بود. 

 رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث پژوهشگاه قرآن و حدیث گفت: معاویه چنان خود را در منطقه شامات تحمیل کرد که بسیاری از مردم مناطق تنها او را نماینده پیامبر می‌دانستند و به این دلیل در جهل مرکب پرورش داده شدند و اشرافیت و رئیس قبیله بودن در راس خلفا اهمیت ویژه‌ای داشت و در دوره خلیفه دوم بنی‌امیه اهمیت یافتند و معاویه از ابتدا جبرگرایی را در جامعه شامات نهادینه کرد البته این ریشه این جبرگرایی در دوره خلفا بود و بعد از اینکه جانشینی را به یزید سپرد در توجیه خلافت یزید برای مخالفان گفت این از قضا و قدر الهی است حتی عایشه همسر پیامبر نیز از مخالفان خلافت یزید بود. 

حجت‌الاسلام طباطبایی ادامه داد: امویان به ویژه معاویه جبرگرایی را حاکم کردند و اطاعات از حاکم را بر همه چیز مقدم کرد تا جایی که مردم قابلیت اعتراض نداشتند در حالی معاویه این تفکر را تبلیغ می‌کرد که خودش در برابر امیر مومنان صف‌آرایی می‌کند. 

اسماعیل شفیعی سروستانی رئیس موسسه موعود گفت: در شرایطی قرار گرفته‌ایم تکلیفی که به نظر می‌رسد چنان شایسته است درباره‌اش اهتمام وجود ندارد. ایام می‌آیند و می‌روند هر کدام از این ایام با خودشان ذکری دارند و تکلیفی را یاد می‌کنند اما ما مبتلا به زمان کمی هستیم و ما را به نحو شگفت‌آوری به این ساعت بستند. 

وی ادامه داد: ساعتی که نماینده زمان کمی است زمانی اعتباری است و حقیقی نیست چنان گرفتار زمان کمی شدیم که جز گذران دقایق این ساعت ما را به نحو شگفت‌آوری گرفتار کمی می‌کند. نمی‌اندیشیم این کمی ناسوتی ما را از سیر در عالم حقیقی وقتی باقی بازداشته است. یک زمان  مکان فانی است و لحظه‌ای از ما جدا نمی‌شود و پیوسته ما را در این مکان‌ها مقید می‌کند و ما را از زمان و مکان باقی غافل می‌کند. 

مدیر موسسه فرهنگی و هنری موعود گفت: در اثر اشتغال مدام به مکان و زمان فانی اسیر حوادث شدیم و گرفتار اخبار شدیم و به همین دلیل نمی‌توانیم از اینها جدا شویم و چیزی از جایی به ما نمی‌رسد انگار جز این زمان و مکان فانی چیز دیگری وجود ندارد. آنچه در عالم در جریان است کسی برای ما سخنی نمی‌گوید. عالم و فاضل‌ و جاهل جملگی غرق در این مجاز هستیم. 

در پاین مراسم لوح فشرده ۲۳ سال نشریه موعود رونمایی شد که حاوی ۱۶ هزار صحفه مقاله فرهنگی بیش از ۴۰۰ صحفه اشعار مهدوی صد‌ها صحفه مصاحبه و پاسخگویی به شبهات است.

انتهای پیام/