نهضت مقاوم‌سازی مدارس بعد از زلزله بم اتفاق افتاد

به گزارش خبرنگار تاریخ خبرگزاری فارس، پیروزی انقلاب منجر به تغییر روش اساسی در مدیریت کشور شد و بزرگترین دستاورد آن ورود انبوه مدیران مردمی و جوان به سیستم مدیریتی کشور بود که تجربه ارزشمندی را به مدیریت کشور وارد کرد. اما متاسفانه امروز اهتماهی برای ثبت این تجارب ارزشمند وجود ندارد و مخالفان انقلاب از این نمد کلاهی برای خود دوخته‌اند و همه تجارب را به چوب حراج گذاشته‌اند. در آستانه چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، خبرگزاری فارس سعی دارد با برخی از مدیران انقلاب اسلامی که در حوزه ‌های گوناگون تجارب ارزشمند دارند به گفت‌وگو بنشیند. یکی از این مدیران، مرتضی رییسی استادیار دانشگاه علم وصنعت است که بیش از ۸ سال معاون عمرانی وزیر آموزش و پرورش بود و مقاوم‌سازی مدارس در زمان مدیریت او در کشور به اوج رسید.

*آقای دکتر! شما از چه زمانی مسولیت سازمان نوسازی مدارس را پذیرفتید و در آغاز مسئولیت برنامه اصلی شما چه بوده است؟

بنده بیش از ۸ سال یعنی از سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۵  مسئولیت سازمان نوسازی و تجهیز مدارس کشور را بر عهده داشتم. مهمترین برنامه ما در این دوره افزایش سطح ایمنی مدارس و رسیدن به مدرسه ایمن مطابق با شاخصه های علمی و الزامات مدرسه ایمن بود. بر اساس ارزیابی کارشناسی و آمار و اطلاعات جمع آوری شده طی سالهای ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۵  دو سوم مدارس کشور تخریبی یا نیازمند مقاوم سازی بودند و تنها یک‌سوم مدارس کشور از ایمنی و استانداردهای لازم در برابر حوادث بخصوص حوادث طبیعی و بویژه در برابر زلزله را برخوردار بودند.
 مسئله دیگر آموزش و پرورش همزمان با مسئولیت بنده در سازمان نوسازی مدارس،  استاندارد نبودن حدود ۵۰ درصد سیستم گرمایشی مدارس در مناطق سردسیری بود که متاسفانه حوادث دردناکی در سال‌های گذشته روی داده بود و انتظار وقوع حوادث مشابه دور از ذهن نبود و از این جهت جان دانش‌آموزان در خطر بود.
مجلس هفتم  در سال ۱۳۸۵ در یک اقدام انقلابی قانون خوبی را برای تخریب و بازسازی مدارس فرسوده تصویب کرد که بر اساس  این قانون ۴ میلیارد دلار از محل صندوق ذخیره ارزی کشور برای تخریب، بازسازی و مقاوم‌سازی در نظر گرفته شد و خوشبختانه طی این سال‌ها بخش مهمی از این مبلغ تخصیص پیدا کرد.
با اقدامات اجرائی و بهره‌گیری از این ظرفیت قانونی، ایمنی مدارس در سال ۹۵ دو برابر شد و تا سال مذکور  ۳۰ درصد مدارس کشور با استانداردهای لازم فاصله داشتند. این اقدام وزارت آموزش و پروش جمهوری اسلامی در افزایش سطح ایمنی مدارس مورد تقدیر جهانیان گرفت. طی این مدت اعتبارات خوبی در اختیار بخش عمرانی وزارت آموزش و پرورش بخش قرار گرفت به همین دلیل تعداد پروژه‌های تحویلی به چند برابر سنوات قبل افزایش پیدا کرد.

از دیگر الزامات بخش عمرانی وزارت آموزش و پرورش، تغییر استاندارد‌های فضای آموزشی با توجه به سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بود. مطابق این دستورالعمل‌ها باید الزامات طراحی فضای آموزشی مطابق الگوی سند مذکور  تغییر پیدا می‌کرد و این تغییر باید به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش می‌رسید در نهایت با تائید رئیس‌جمهور قانونی می‌شد.که این کار هم صورت پذیرفت.

یکی از مشکلات جدی آموزشی در اوایل مسئولیتم کم بودن سرانه فضای آموزشی کشور بود موضوع تامین فضای آموزشی در برخی از شهرک‌های جدید مخصوصا در پروژه‌های مسکن مهر هم یکی از مشکلاتی بود که با آن مواجهه بودیم و در حد توان و اعتباراتی که در اختیار ما قرار می‌گرفت. سعی کردیم مشکلات را حل کنیم.

اما مهمترین چالش در آن زمان مسئله مدارس تخریبی و مدارس نیازمند مقاوم سازی بود. از یک طرف بخش مقاوم‌سازی ساختمان و مدارس در علم مهندسی موضوع بسیار نو و جدیدی بود و باید در حقیقت ابزار لازم برای مطالعه مدارس و اجرای مقاوم سازی عملیاتی می‌شد و تجربه کشور در این زمینه بسیار اندک بود. از آن طرف نیز تعداد مدارسی که باید مقاوم‌سازی می‌شد بسیار زیاد بود و باید با یک برنامه‌ریزی قوی و اجرایی این کار بزرگ انجام می‌شد.

فارس: چرا مجلس هفتم شورای اسلامی  به این ضرورت رسید که مدارس کشور باید مقاوم‌سازی شود؟ متاسفانه بسیاری از تجارب ارزشمندی که در انقلاب اسلامی شده است توسط منتقدان و رسانه‌هایی که با انقلاب زاویه دارند نادیده گرفته می‌شود این تجارب چه بود که حتی سازمان‌های جهانی به تمجید اقدام جمهوری اسلامی پرداختند؟

در سال ۸۲ زلزله‌ای در بم رخ داد که خسارت مالی و جانی فراوان داشت و بسیاری از هموطنان ما به دلیل نداشتن سرپناه ایمن دار فانی را وداع کردند. در پی آن زلزله مقام معظم رهبری سخنانی در راستای ایمن سازی و مقاوم سازی ساختمان‌ها بیان فرمودند و در اسناد بالادستی که ارائه شد مقاوم سازی ساختمان‌ها مطرح شد. با توجه به دستور صریح ایشان، در اسناد بالادستی و خسارت زیاد در زلزله بم، مسئولان کشور به این فکر فرو رفتند که یکی از آسیب‌پذیرترین بناهای کشور مدارس فرسوده هستند و با توجه به اینکه دانش‌آموزان جزء اقشار آسیب پذیر و از طرفی آینده‌سازان کشور هستند، باید توجه ویژه‌ای به مدارس شود.

به همین دلیل در فروردین سال ۸۵ تصمیم انقلابی- تاریخی مقاوم‌ سازی مدارس به تصویب مجلس رسید که در کمتر کشوری در منطقه ما  چنین تصمیم بزرگی گرفته‌اند و ثمرات آن بسیار زود مشخص شد. مخصوصا در زلزله‌‌هایی که بعدا در کشور و بویژه در «اهر و ورزقان» اتفاق افتاد، مدارسی که مقاوم‌سازی شده بودند نه‌تنها آسیب ندیدند بلکه به پایگاه امداد و نجات تبدیل شدند که در امداد رسانی به مردم در مناطق زلزله‌زدگان مورد استفاده واقع شدند.

مدرسه‌ای در اهر و ورزقان که بعد از زلزله سالم مانده است

همچنین در زلزله اخیری که در کرمانشاه آمد مدارسی که تخریب و بازسازی و مقاوم‌سازی شده بودند، سالم باقی ماندند که  نشان می‌دهد تصمیم بسیار درستی توسط کشور گرفته شد.

نهضت مقاوم‌سازی  و افزایش ایمنی  مدارس ایران مورد تمجید مراجع جهانی قرار گرفت و در اسنادی که توسط بخش کاهش بلایای سازمان ملل متحد منتشر شد به کار بزرگ مقاوم‌سازی در ایران اشاره و مورد تمجید واقع شده است. همچنین در دومین اجلاس جهانی مدرسه ایمن که در تهران با حضور سران مدرسه ایمن دنیا و با حضور معاون دبیر کل سازمان ملل، وزرا و معاون وزرای آموزش و پرورش ۲۴ کشور و ۱۳ سازمان بین‌المللی که در این زمینه مسئولیت  داشتند، برگزار شد به صراحت اقرار کردند طی ۶ تا ۷ سال به صورت متمادی جمهوری اسلامی ایران بیشترین اقدامات و رشد در زمینه مقاوم‌سازی مدارس داشته است. این در حالی است که مراجع جهانی به خاطر مسائل سیاسی، کمتر به موفقیت‌های جمهوری اسلامی اشاره می‌کنند.

خوشبختانه با زحمات بسیار مهندسان، کشور به دانش بومی مقاوم‌سازی رسید. مهندسان ما در یک روند منطقی و با روش علمی، آرام آرام توانستند با موفقیت به مرحله اجرای مقاوم‌سازی برسند.

*تدبیر مقاوم سازی مدارس در جمهوری اسلامی تا چه حد توانست عدالت آموزش که از اهداف جمهوری اسلامی است را محقق کند؟

داشتن مدرسه ایمن یک نیاز و حق همه دانش‌آموزان است. آمار نشان می‌دهد سرانه فضای آموزشی در روستاها و مناطق محروم بیش از شهرها است. توجه جمهوری اسلامی به بحث عدالت آموزش و تامین زیرساخت‌های لازم برای آموزش از اولویت‌های جمهوری اسلامی ایران بوده است.

البته این سخن مفهوم اش این نیست که به تامین فضای آموزشی در شهرها توجه نداشته‌ایم. در سال ۹۵ درصد مدارس دونوبتی کشور به ۹ درصد کاهش پیدا کرد  و تلاش مسئولان این بود که همه مدارس، یک‌نوبته اداره شوند و برنامه ریزی در این راستا بود که مدارس دو نوبته حذف شود. آمار نشان می‌دهد که در سال  ۹۵ حدود ۶۳ میلیون مترمربع فضای آموزشی در کشور وجود داشته و همانطوری که اشاره کردم حدود ۳۰ درصد با ایمنی لازم فاصله داشت. درصد مدارس تخریبی کشور در آن سالها به شدت کاهش پیدا کرد و در سال ۹۵ آمارها نشان داد فقط ۱۰ درصد مدارس کشور تخریبی است.

فارس: زمانی که شما مسولیت سازمان نوسازی مدارس را واگذار کردید درصد مدارس ایمن شد چه تعداد بود؟ 

زمانی که من مسئولیت سازمان را برعهده گرفتم  یک سوم مدارس کشور ایمن بود که با توجه به اسناد بالادستی و اهتمامی که در جمهوری اسلامی ایران نسبت به ایمن‌سازی مدارس صورت پذیرفت این آمار به دو سوم افزایش پیدا کرد یعنی مدارس ایمن کشور ۲ برابر شد.

نکته مهم اینکه درصد مدارس تخریبی کشور در ابتدای طرح از بیش از ۳۳ درصد به ۱۰ درصد در سال ۹۵ کاهش  پیدا کرد. جمهوری اسلامی ایران موفق شد دو سوم مدارس تخریبی کشور را حذف کند. در حقیقت ضریب ایمنی و تاب‌آوری مدارس افزایش پیدا کرد. که این موفقیت به برکت تلاش نظام مقدس جمهوری اسلامی به دست آمد. البته مردم و خیرین مدرسه‌ساز نیز بسیار کمک کردند و مخصوصا اختصاص اعتبارات دولتی ۴ میلیارد دلاری در تحقق این امر بسیار موثر بود.

علاوه بر پرداختن به معماری مدارس توجه به تجهیزات استاندارد نیز از دیگر اقدامات قابل توجهی بود که در سازمان نوسازی مدارس صورت گرفت. البته همزمان با نیاز‌های آموزشی کشور معماری فضای آموزشی نیز به سمت معماری ایرانی و اسلامی رفت. در کنار توجه به موضوع تخریب و بازسازی و مقاوم سازی مدارس  به استاندارد سازی سامانه گرمایشی مدارس نیز توجه جدی نمودیم.

در سال ۹۲ حدود ۲۵۰ هزار کلاس درس کشور با بخاری گرم می‌شد که در سال ۹۵ این آمار به ۱۰۰ هزار رسید. یعنی ۱۵۰ هزار کلاس که با بخاری تامین گرمایش می شدند دارای سیستم گرمایشی ایمن شدند.

برای تحقق این مهم مجلس اعتبار ویژه‌ای از محل عوارض گاز مصرفی کشور برای تامین سیستم گرمایشی و سرمایشی استاندارد برای مدارس در نظر گرفت و در این زمینه یک گام جدی برداشته شد. در حقیقت استانداردسازی سامانه گرمایشی و سرمایشی و تامین تجهیزات آموزشی و کمک آموزشی مدارس با تصویب اعتبارات پایدار و مطمئن در مجلس، از کارهای بسیار جدی و ماندگار در دوره مسئولیت بنده بود که امیدواریم با تخصیص دائمی این اعتبار، مشکلات آموزش و پرورش کشور در سطح تمامی مدارس به یک وضعیت استاندارد و قابل قبول برسد.

انتهای پیام/