تاریخ در سال گذشته چگونه روایت شد

مجله فارس‌پلاس: در سال گذشته کتاب‌های تاریخی زیادی منتشر شد که هر کدام به موضوع یا شخص خاصی در تاریخ معاصر ایران ارتباط داشت. از خاطرات دکتر علی‌اکبر صالحی گرفته تا تاریخ شفاهی فتنه ۸۸. این کتب امسال در نمایشگاه کتاب عرضه شده و از طریق انتشاراتی‌ها قابل‌تهیه است. در ادامه به مهم‌ترین کتب تاریخی یک سال اخیر می‌پردازیم.

نقاشی قهوه‌خانه/ کاظم دارابی/ انتشارات سوره مهر

«نقاشی قهوه خانه» خاطرات کاظم دارابی از زمان کودکی تا زندان ۱۵ساله در آلمان را شامل می‌شود. دارابی از سوی دادگاهی در آلمان متهم شده است که در ماجرای ترور در رستوران میکونوس آلمان شرکت داشته است. این کتاب توسط محسن کاظمی از پژوهشگران معروف عرصه تاریخ شفاهی تدوین شده است.

دارابی درباره خاطرات زندان خود می‌گوید: زمانی که در آلمان دستگیر شدم تا حدود یک سال موقعیت خطرناک و بدی را تجربه کردم تا جایی که نزدیک به ۱۷ کیلو از وزن من کاسته شد. قوه قضائیه، جراید و حاکمان وقت آلمان تمام تلاش خود را کردند که همه‌ی کاسه کوزه‌های این ماجرا را بر سر من بشکنند و برایشان مهم نبود که من چه موقعیتی دارم و آیا واقعاً این کار را کرده‌ام یا خیر. مهم این بود که یک ایرانی به این امر متهم شده و در واقع هدف مسئولان و نظام ایران بودند.

دارابی ادامه می‌دهد: در طول مدت بازجویی و دادگاه همه چیز را به هم چسباندند که بگویند یک متعصب خشک حزب اللهی چماق‌دار که من باشم، در سازماندهی این اتفاق نقش داشته است. در واقع پیش از صدور حکم، من محکوم شده بودم و به من عناوینی چون سپاهی بودن، اطلاعاتی بودن و عضو حزب الله لبنان بودن، نسبت داده شده بود. همه اپوزیسیون ضد جمهوری اسلامی را به دادگاه من آوردند که بگویند ایران حامی تروریسم است. شاید در ظاهر به هدفشان رسیدند اما اگر کسی می‌خواهد حقیقت را بداند باید این کتاب را بخواند.

مرحوم هاشمی رفسنجانی در مصاحبه‌ای عاملان ماجرای میکونوس را خودسر اعلام کرده بود. من می‌گویم که بله شاید آن‌ها نیروهای خودسر عراقی، آلمانی و کرد بودند اما این‌ها به من ارتباطی نداشت چون هیچ گاه در دادگاه ثابت نشد که من در این عملیات نقش داشتم. دادگاه آلمان برای من ۴۰۰ صفحه حکم نوشت که در صفحه ۱۰۷ آن آمده است بعد از انجام تمامی تحقیقات نتوانستیم ثابت کنیم که فلانی برنامه ریزی این اتفاق را برعهده داشته اما شواهد امر به ما می‌گوید که چنین است.

دارابی در بخش دیگری از سخنان خود می‌گوید: من ۵ سال در سلول انفرادی در آلمان زندانی بودم.[۱]

نخل و نارنج/ وحید یامین‌پور/ انتشارات جمکران

«نخل و نارنج» نوشته وحید یامین‌پور درباره زندگی و زمانه شیخ مرتضی انصاری در سال ۹۷ توسط انتشارات کتاب جمکران منتشر و راهی بازار نشر شد.

اثرگذاری شیخ مرتضی انصاری بر جریان فقه شیعه مشهور است و تلاش مثال‌زدنی و ستودنی او در تربیت شاگردانی که ساختار علمی دین را قوت بخشیدند و شاگردان آن‌ها بعدها دنیا را تکان دادند بر همه مشخص است. شاگردانی که این عالم تربیت کرد، پرچمدار مبارزات سیاسی تاریخ‌سازی در خاورمیانه شدند؛ به‌عنوان نمونه میرزا محمدحسن شیرازی عهده‌دار زعامت دینی شیعیان شد وتوانست در برابر قرارداد استعماری عصر ناصرالدین شاه فتوای مهم تحریم تنباکو را صادر کند و مردم را به مقاومت فرابخواند.

وحید یامین‌پور با بیان اینکه پیش از این هم چیزهایی نوشته بوده ولی هرگز منتشرشان نکرده می‌گوید: نوشتن این رمان با سفارش انجام نشد. یکی از علائق‌ام این بود که آثار ادبیات داستانی را درباره شخصیت‌های مهم مطالعه کنم. بنابراین یکی از شخصیت‌هایی که در این زمینه برایم جالب بود، شیخ انصاری بود که هیچ کتابی هم درباره‌اش نوشته نشده بود.

شیخ انصاری تقریباً برجسته‌ترین چهره حوزه علمی شیعه در چند سده پیش بوده است. دو کتاب مشهور شیخ، مکاتب و رسائل کتاب‌های مهم حوزه علمیه هستند که در همه مدارس تدریس می‌شوند و اگر کسی بخواهد مجتهد شود، باید این دو را حتماً خوانده و فرا بگیرد.[۲]

غبار در خرداد/ جواد موگویی/ انتشارات شهید کاظمی

«غبار در خرداد» توسط جواد موگویی تدوین شده است. وی می‌گوید: از اواسط ۸۸ و در هیاهوی بحران‌ انتخابات تدوین این کتباً را با گفت‌وگو با بازیگران اصلی خرداد ۸۸ همچون فائزه هاشمی، محمد عطریان‌فر، محمدعلی ابطحی، غلامعلی حداد عادل، محمد سلیمانی، عبدالحسین روح‌الامینی، مصطفی کواکبیان، حمید رسایی، حسن بیادی، پرویز سروری، علی‌اصغر زارعی، علاالدین بروجردی و حسین طلا آغاز کردم.

در برشی از کتاب آمده است: ۹ سال از آن روزها می‌گذرد و هنوز غباری که در این خرداد بر قامت ایران نشسته پاک نشده است. در این سال‌ها باید به جای عبور از این روزها ثانیه‌های آن را روایت می‌کردیم که نشد. و حالا ابهامات و سوال‌های آن خرداد غبار گرفته به دیواری محکم تبدیل شده که هر چه از آن می‌گذرد ضخیم‌تر می‌شود.[۳]

نقاب‌ها/ علی الفت‌پور/ نشر معارف

«نقاب‌ها» درباره ۳۶ پرونده نفوذی است که از زمان پهلوی شروع شده و تا زمان حاضر می‌رسند. در این کتاب به شخصیت‌هایی در تاریخ معاصرمان پرداخته شده است و این که چه ضرباتی به ساختار کلان حاکمیت زده‌اند. نمونه‌اش کلاهی، کشمیری، عباس زریباف، تفرشی، خانبازی و … در دهه ۶۰ هستند. در دهه ۷۰ هم جریان‌های فکری بودند که یا خودشان استحاله شدند و یا دنبال استحاله آموزه‌های انقلاب بودند.

علی الفت‌پور درباره روند نگارش این کتاب می‌گوید: این کتاب را با توجه به منابع موثق نوشتیم. در کتاب ۳۲۰ صفحه‌ای ما بیش از ۱۱۰۰ ارجاع وجود دارد. این نشان می‌دهد نویسنده سعی کرده است از خودش چیزی ننویسد. باز هم وزارت ارشاد ۱۴ ماه ما را برای انتشار و بررسی کتاب معطل کرد. یک مقدار نگاه سیاسی در ممیزی کتاب وجود دارد. تا جایی که من به وزیر ارشاد و معاون فرهنگی ارشاد هم گفتم مطالب این کتاب در گذشته در آثار دیگر منتشر شده‌اند؛ حالا چرا به تجمیع آن مجوز نمی‌دهید؟!

این نویسنده درباره سختی انتشار این کتاب افزود: ما در کتابمان به کسی افترا و تهمت نزدیم. برای نگارش این کتاب از اسناد و مدارک معتبری استفاده کردیم. با وجود این برای دریافت مجوز انتشار خیلی سختی کشیدیم. در وزارت ارشاد می‌گفتند به مصلحت نیست این کتاب انتشار یابد! برای همین من به نگاه سلیقه‌ای در ارشاد نقد دارم. پیش از این به ما درباره خطوط قرمز گفته‌اند و ما هم برای نگارش این کتاب از خطوط قرمز نگذشتیم؛ اما باز هم برای انتشار به ما سخت گرفتند. این کتاب بیشتر با دعا مجوز گرفت! بالغ بر ۴۰ صفحه از کتاب ممیزی شد.[۴]

فتنه تغلب/ مصطفی غفاری/ انتشارات انقلاب اسلامی

«فتنه تغلب» شامل روایت‌هایی است از متن و فرامتن فتنه‌ ۸۸ که انتشارات انقلاب اسلامی آن را منتشر کرده است.

بخش‌هایی از این کتاب، روایت‌هایی از برخی سخنان و کنش‌های رهبر انقلاب را در بر می‌گیرد که دیگران آن‌ها را بیان نموده‌اند؛ از جمله حجت‌الاسلام حمید پارسانیا شرحی از جلسه‌ صمیمانه و گفت‌وگوهای صریح تعدادی از فضلای حوزه‌ علمیه با رهبر انقلاب اسلامی در اواخر تیرماه ۸۸ را ارائه نموده است.

مصطفی غفاری، گردآورنده‌ «فتنه تغلب» درباره‌ علت استقبال از این کتاب می‌گوید: «من فکر می‌کنم هم کسانی که در جریان انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ در سن بلوغ سیاسی بوده‌اند و هم نسل‌های جوان‌تر، هر یک به نحوی درباره‌ فتنه سؤالات و ابهاماتی دارند و امیدوارند که در این کتاب، دست‌کم پاسخ برخی از آن‌ها را دریافت کنند. البته فتنه‌گران و رسانه‌های حامی آن‌ها نیز این را به خوبی می‌دانند و خط تخریب به شکلی گشوده شده تا مخاطب را با القای پیش‌فرض‌هایی، از اصل مطالعه‌ کتاب منصرف کند. برای مثال شبکه و سامانه‌ رسانه‌ای انگلیسی که در وقایع ۸۸ صحنه‌گردان تبلیغاتی فتنه‌گران بود، با جدیت فعال شده و تاکنون ۴-۵ ویژه‌برنامه درباره‌ کتاب ساخته و پخش کرده است.»[۵]

گذری در تاریخ (خاطرات دکتر علی‌اکبر صالحی)/ انتشارات وزارت خارجه

علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان کتاب خاطراتش با عنوان «گذری در تاریخ» را در سال ۱۳۹۷ منتشر کرد و از این طریق رازهای جدیدی از سیاست خارجی و مذاکرات هسته‌ای برای نخستین بار مطرح شد.

صالحی درباره جاسوسی در سازمان انرژی اتمی می‌گوید: متأسفانه در میان پرسنل سازمان انرژی اتمی کسانی هم بودند که اطلاعات را می‌بردند و از قضا یکی از این عناصر نفوذی قبلاً اطلاعاتی از فردو به آمریکایی‌ها داده بود و آمریکایی‌ها اطلاعات را نگه داشته بودند تا یک روزی مثل پتک بر سر ایران بزنند. به گفته رئیس سازمان انرژی اتمی این فرد بعدها در ایران دستگیر شد.

صالحی در این کتاب احتمالاً برای نخستین‌بار نحوه شناسایی دکتر مجید شهریاری دانشمند هسته‌ای کشورمان را که در پروژه غنی‌سازی‌ ۲۰ درصدی نقش فوق‌العاده‌ای داشته شرح می‌دهد. به گفته رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان، شهریاری به‌عنوان نماینده ایران در پروژه‌ای به نام پروژه «سینکرترون سزامی» فعالیت داشت که محل آن در اردن بود. در این پروژه نماینده‌ای هم از رژیم صهیونیستی شرکت داشت. در جلساتی که در اردن برگزار می‌شد اظهارات علمی دکتر شهریاری به‌گونه‌ای بود که مورد شناسایی رژیم صهیونیستی قرار می‌گیرد.

به گفته وزیر خارجه سابق کشورمان، رهبر معظم انقلاب ۴ شرط برای انجام مذاکرات محرمانه عمان مطرح می‌کنند: اول مذاکره در سطح وزیر خارجه برگزار نشود و نماینده ما در حد وزیر آنجا نرود. دوم مذاکره برای مذاکره نباشد. رهبر انقلاب می‌گویند اگر دیدید در یکی دو جلسه اول نتیجه نمی‌گیرید مذاکرات را قطع کنید یا در جلسه اول و دوم امتیازی مثل حق غنی‌سازی‌ بگیرید، سوم مذاکره فقط در ارتباط با موضوع هسته‌ای باشد و چهارم رئیس‌جمهور هماهنگ‌کننده ۲ مسیر مذاکره باشد؛ مسیر اول همان مسیر مذاکره ۱+۵ و مسیر دوم مذاکره محرمانه با آمریکا.[۶]

مربع‌های قرمز/ زینب عرفانیان/ انتشارات شهید کاظمی

«مربع‌های قرمز» خاطرات حسین یکتا از روزهای انقلاب و جنگ است که به گفته ناشر از بازیگوشی‌های کودکانه سربازان امام خمینی تا روزهای امدادگری و شناسایی و چشیدن طعم تلخ قطعنامه در آن پرداخته شده است.

ناشر این اثر در معرفی آن آورده است: «مربع‌های قرمز» پُر است از خاطرات تلخ نوجوانانی که در مکتب امام خمینی یک شبه مرد شدند. از آن‌ها میان غرش تانک و صفیر گلوله قد کشیدند.

آن‌ها که این روزها رد پای غبار میانسالی بر موهایشان نشسته و هنوز در گوشه ای و سنگری تمام قامت کنار انقلاب ایستاده‌اند.

و آن‌ها که پایشان به آسمان باز شد و به لقا الله رسیدند. همان‌ها که امام در موردشان فرمود: «اینجانب از دور دست و بازوی قدرتمند شما را که دست خداوند بالای آن است می‌بوسم و بر این بوسه افتخار می‌‌کنم.»[۷]

امدادگر کجایی؟/ معصومه رامهرمزی/ مرکز تحقیقات و اسناد دفاع مقدس

«امدادگر کجایی؟» خاطرات علی عچرش، از امدادگران جنگ تحمیلی است که به کوشش «معصومه رامهرمزی» گرد آمده است. این کتاب شرح ایثارگری‌های امدادگرانی است که حضورشان در جنگ تحمیلی چنان که باید بازگو نشده است.

معصومه رامهرمزی در خصوص چرایی نگارش کتاب «امدادگر کجایی» گفت: ۱۴ ساله بودم که به‌عنوان امدادگر در بیمارستان‌های جنوب کشور حضور داشتم و از نزدیک شاهد زحمات و تلاش امدادگران در جنگ بودم، کتاب «امدادگر کجایی» در راستای تحقیقات، پژوهش‌ها و کارهایی است که برای جنگ انجام می‌دادم.

وی افزود: چون خودم امدادگر بودم، احساس کردم در حوزه آقایان امدادگر کتابی را نداریم یعنی خانم‌های امدادگر در این زمینه بسیار فعال بوده‌اند و کتاب‌هایی در این زمینه منتشرشده اما آقایان امدادگر یا راننده آمبولانس، چون جزو اقشاری بودند که به شکل مردمی و پراکنده به جبهه‌ها می‌رفتند و بعد از جنگ نیز به شغل‌های خودشان بازگشتند و تقریباً متولی مشخصی را نداشتند و پراکنده شدند، تریبونی وجود نداشت تا این افراد خاطرات خود را بازگو کنند. خیلی علاقه داشتم تا این اتفاق بیافتد و بتوانیم صحبت‌های آقایانی که امدادگر و راننده آمبولانس هم بودند بشنویم و ببینیم آن‌ها در زمینه امداد چه اطلاعات و چه خاطراتی را دارند و این باعث شکل‌گیری این کتاب شد. [۸]

هر چند موضوع اصلی کتاب «امدادگر کجایی؟» امدادرسانی و خدمت به مجروحان بوده اما طی آن به زوایای دیگر جنگ نیز پرداخته شده است.

خون دلی که لعل شد/ خاطرات آیت‌الله خامنه‌ای به همت محمدعلی آذرشب/ انتشارات انقلاب اسلامی

«خون دلی که لعل شد» ترجمه‌ فارسی کتاب «إنّ مع الصّبر نصراً» زندگینامه رهبر معظّم انقلاب است که توسط انتشارات انقلاب اسلامی روانه‎ بازار نشر شده است.

محمدعلی آذرشب درباره تدوین و انتشار این کتاب می‌گوید: ۲۰ سال پیش مقام معظم رهبری جلساتی داشتند که در آن درباره مسائل جهان عرب و نیز برخی مسائل سیاسی، فکری، علمی و ادبی به زبان عربی برای حاضران صحبت می‌کردند و بنده هم در آن جلسات حضور داشتم. علت بیان این سخنرانی‌ها به زبان عربی این بود که این زبان از منظر ایشان زبان تمدن اسلامی است و چیزی جدای از زبان فارسی نیز به شمار نمی‌رود. تمامی کسانی که در زبان فارسی افرادی مقتدر به شمار می‌روند به زبان عربی نیز مسلط هستند.

در این جلسات ایشان در خلال صحبت‌هایشان گاه به خاطراتی از خودشان اشاره می‌کردند و به همین خاطر از ایشان در نهایت تقاضا شد که این خاطرات را به صورت منطم بیان کنند که مورد پذیرش ایشان قرار گرفت و آن را ایراد کردند. این سخنان ضبظ شد و توسط من تنطیم شد و تقدیم ایشان شد و پس از ویرایش و نکات تصحیح که مد نظرشان بود در قالب عربی و با نام «ان‌مع الصبر نصرا» منتشر شد.

وی در ادامه با اشاره به بازتاب و استقبال از انتشار این کتاب نیز گفت: چاپ این کتاب در عراق به نوبت دوم و در لبنان به نظرم به نوبت چهارم رسیده است. با این همه متن کتاب در فضای مجازی در دسترس عموم قرار گرفته و من تماس‌های زیادی از کشور‌های عربی به ویژه عراق داشته‌ام که خواستار بازنشر این کتاب بودند که گویا از سوی دفتر رهبر انقلاب اجازه آن داده شده است.[۹]

پی‌نوشت:

[۱]-http://fna.ir/brefpm

[۲]-mshrgh.ir/934982

[۳]-http://fna.ir/bqscl6

[۴]-http://yon.ir/HES5P

[۵]-http://khooshe.org/?p=1155

[۶]-http://www.ion.ir/news/355762/

[۷]- mehrnews.com/news/4335386

[۸]-https://www.mehrnews.com/news/4455073/

[۹]-https://www.yjc.ir/fa/news/6864427/

انتهای پیام/