تاریخ‌مان را پاساژ نکنیم

مجله فارس‌پلاس؛ محسن سلگی: ۲۶آذر خبری منتشر شد که نگرانی از تخریب خانه تاریخی کوزه‌کنانی در مشهد را منعکس می‌کرد. ۲۱آذر خبری منتشر شده است مبنی بر آن‌که کمبود اعتبارات، انبوه آثار و خانه‎های تاریخی بروجرد را در معرض تهدید آسیب و یا حتی تخریب قرار داده است. در همین تاریخ، شهردار منطقه ۱۲ تهران خواستار توقف تخریب خانه تاریخی مهندس علی اکبر صادق شده است.

در همین ایام، خبر خروج برخی خانه‌های تاریخی از فهرست آثار ملی و تخریب آنها، سبب نگرانی فرهنگ‌دوستان شد.

فراسوی این‌ها، تخریب آثار تاریخی، گریبان آثار بجامانده از دوران جنگ و آثار نمادین و یادآور انقلاب را هم گرفته است.

از اشاره به اخباری که نگرانی نسبت به آثار تاریخی را دربر دارد درمی‌گذریم و نگاهی عمیق‌تر و مقایسه‌ای به این مسأله می‌افکنیم. 

شاید تعجب کنیم اگر بدانیم کشوری مانند آلمان، حتی آثار جنایت‌های متفقین را باقی گذاشته است. 

برای مثال، شهر درسدن آلمان، شهری است که توسط هواپیماهای  متفقین با خاک یکسان شده است؛ آن هم بعد از خاتمه جنگ و تسلیم‌شدن نازی‌ها و این نشان می‌دهد بمباران درسدن هدفی جز انتقام‌جویی نداشته است.

هلوکاست آمریکا و بریتانیا

 دولت آلمان اطراف این شهر مخروبه را فنس کشیده و شهر جدید درسدن را کنار آن ساخته است. حالا مقایسه کنید با ایران که در آن سینمای رکس آبادان را بعنوان نمادی از انقلاب مردمی ۵۷، به کلی تغییر ماهیت داده و در حال تبدیل آن به مجتمع تجاری هستند. مورد دیگر این‌که آثار جنگ‌زدگی در شهر دزفول را کاملاً بازسازی کرده‌اند.

سال ۹۴، تغییر سینما رکس به مرکز تجاری با تغییر پیشانی آن به ساندویچی و …شدت گرفت

وقتی دولتی مانند آلمان که خود در جنگ، جنایتکار اصلی بوده است، آثار جنایت و مردم‌کشی متفقین را نگه می‌دارد تا تجربه بینانسلی تداوم داشته باشد، ما چرا در نگهداشتن برخی ویرانه‌های هشت‌سال جنگ برای یادآوری جنایات دشمن و نیز مظلومیت خود کوتاهی کرده‌ایم؟

تصویری از شهر تاریخی درسدن پس از حمله بریتانیا و آمریکا

افزون بر این ها، جالب است بدانید در برخی کشورهای اروپایی، ورود خودرو به اولدتاون Oldtown یا قسمت قدیمی شهر ممنوع است و صاحبان املاک قدیمی حتی برای رنگ‌زدن درب منزل خود باید از مجاری قانونی درخواست داده و مجوز لازم را داشته باشند.

کشورما به منزله منتقد فراموش‌شدن معنویت و سنت، می‌بایست بیش از هر کشور به حفظ، مرمت و احیای بناهای تاریخی مبادرت داشته باشد.

بناهای تاریخی، یاد آوری ارزش‌های سنتی و اصیل ایرانی و اسلامی است و برای فراموش‌نشدن هویت دیرینه، بیش از هرزمانی باید به این بناها توجه داشت.

مساله بزرگتر این‌که ارتباط بین‌نسلی و تداوم زنجیره  فرهنگی و حافظه تاریخی افراد تاحد زیادی مدیون آثار بجامانده از گذشته است. برای همین، شکاف نسلی و از خودبیگانگی نسل‌های جدید، ازعوارض مترتب بر بی‌توجهی به تاریخ و نمادهایی مانند بناهای تاریخی است.

البته مقصود نگارنده به‌هیچ‌روی دفاع از رویکرد ابنیه‌ای یا عتیقه‌جاتی و یا عظمت‌گرایانه به تاریخ که نیچه از آنها  سخن گفته نیست. در عین دفاع از رویکرد آینده‌گرا و پاسداشت گذشته منهای تعصب و قوم‌پرستی معتقد است که آینده  بر دوش گذشته است و به قول هایدگر، گذشته پشت سر ما نیست بلکه زیر پای ماست.

در میان تمامی جشن‌های المپیک، این جشن افتتاحیه المپیک لندن بود که در آن به جای سرگرمی‌ها و شادی‌های تکراری، شاهد به تصویرکشیده‌شدن تاریخ انگلستان از جمله عبورشان از فئودالیسم و ورودشان به انقلاب صنعتی بودیم. این اقدام نشان از تفکر تاریخی و تجربیِ انگلیسی داشت.

در عین حال، در کوشش برای حفظ آثار تاریخی، می‌توان به مالکان خوبی اشاره کرد که بر خلاف مالک بناهایی مانند خانه‌های تاریخی مانند خانه مجله توفیق، دلسوزانه صحنه‌های زیبایی از احترام به گذشته را مقابل دیده نهاده‌اند. در این خصوص می‌توان به خانه فاموری اشاره کرد؛ خانه‌ای که متعلق به دوران قاجار است و فعلاً توانسته است از گزند بازار در قلب محله جمهوری در تهران و بازار موبایل در امان بماند.

انتهای پیام/