راهکارهای مهم تربیتی با کودکان بهانه گیر

یکی از مشکلات روزمره والدین با کودکان، نق‌زدن و جیغ‌زدن کودک است. اما به‌ جای حل این مسئله والدین گاهی متوسل به زور می‌شوند.

خانه‌های کوچک و بدون حیاط باعث شده کودکان بیشتر روزهای هفته در خانه باشند و محیطی برای تخلیه انرژی خود پیدا نکنند. به همین خاطر ساعات زیادی از روزِ والدین و بخصوص مادران به کلنجار رفتن با کودک صرف می‌شود.

این کلنجار رفتن همیشه با جیغ و فریاد و نق‌زدن کودک همراه است. به ویژه زمانی‌ که از مادر یا پدر خود تقاضایی دارد اما پاسخ مثبت دریافت نمی‌کند. به همین خاطر اولین واکنش کودک در مقابل والدین گریه‌ کردن و فریادزدن است.
اما در مقابل این رفتار کودک، باید چه کنیم؟

یکی از تکنیک‌های مقابله با جیغ‌های کودک استفاده از روش «کر شدن موقت» است. وقتی نق می‌زند، در مقابل بگویید: «ها… نمی‌شنوم… چی… وقتی جیغ می‌زنی حرفات رو نمی‌شنوم… چی میگی؟!!!»
جیغ‌زدن ممنوع
تصور کنید مادری را که در مقابل جیغ‌های کودک، فریاد زده و از او می‌خواهد که ساکت باشد! فکر می‌کنید کودک در این موقعیت با خود چه فکری می‌کند؟ اگر داد و فریاد خوب نیست،َ پس چرا مادرم هم داد می‌زند؟!
زمانی که کودک جیغ می‌زند، نباید مثل او رفتار کرد. باید به او نشان داد که خواسته خود را با خونسردی و آرامش به والدین منتقل کند. وقتی شما با همان صدای بلند سعی می‌کنید رفتار کودک را اصلاح کنید تنها قضیه را پیچیده‌تر کرده و موضوع حل نخواهد شد.

مشکل کجاست؟
اولین واکنش پدر و مادر در چنین وضعیتی، یافتن هدف و مسئله است. یعنی علت نق‌زدن کودک را پیدا کرده و بدانیم چه چیزی او را عصبانی کرده‌ است.
زمانی‌که علت مشخص شود، می‌توان تصمیم‌گیری کرد که آیا به خواسته او پاسخ مثبت دهیم یا خیر. برای مثال مادر به کودک می‌گوید اتاق خود را مرتب کند تا فیلم مورد علاقه او پخش شود اما به موقع به قول خود عمل نمی‌کند و همین باعث عصبانیت و جیغ‌زدن کودک می‌شود. به همین خاطر باید از کار خود دست بکشید و کودک را شاد کنید.

چگونه کودکان زیر ۳ سال را به مسواک‌ زدن علاقه‌مند کنیم؟
پای حرف خود بایستید
گاهی خواسته کودک غلط و بی‌جاست؛ اما باز هم نق می‌زند. در چنین وضعیتی نباید به خواسته او پاسخ مثبت داد حتی اگر چند ساعت گریه کرد.
اگر رفتار خود را به خاطر عصبانیت و جیغ‌زدن کودک تغییر دهید و به خواسته او جواب مثبت دهید، کودک متوجه می‌شود که با گریه و فریاد می‌تواند کار خود را پیش ببرد و به هدف خود برسد. بنابراین روی حرف خود بایستید و کوتاه نیایید. نکته مهم این است که حتی اگر متوجه حرف غلط خود شده و فهمیدید رفتارتان غلط است، نباید در همان موقعیت نظرتان را تغییر دهید بلکه دفعه آینده رفتار خود را تغییر دهید.
همچنین اگر قرار است با درخواست او مخالفت کنید، سعی کنید علت رد آن را به زبان کودکانه، با محبت و مهربانی توضیح دهید.
در همین زمینه «دکتر سیزر» می‌گوید: «با فرزندتان صحبت کنید و حواس او را به چیزهایی جلب کنید که مورد علاقه اوست، تا از جیغ کشیدن دست بر دارد. این کار به او نشان می‌دهد که جیغ و فریاد تاثیری روی شما نداشته است. وقتی فرزندتان یاد بگیرد که جیغ‌زدن فایده‌ای ندارد و مهارت‌های زبانی او پیشرفت کند، این رفتارش را به آهستگی فراموش می‌کند.»(۱)
جیغ‌زدن
تکنیک کَر شدن
یکی از تکنیک‌های مقابله با جیغ‌های کودک استفاده از روش «کر شدن موقت» است. وقتی نق می‌زند، در مقابل بگویید: «ها… نمی‌شنوم… چی… وقتی جیغ می‌زنی حرفات رو نمی‌شنوم… چی میگی؟!!!»
این روش کمک می‌کند، رفتار کودک در بلندمدت تغییر کند و کودک هم خیلی خشمگین نمی‌شود. اگر شما از این شیوه استفاده کردید و کودکتان از آن پس، درخواست خود را با صدای آرام مطرح کرد به روش ادامه دهید. مراقب باشید اگر کودک خیلی حساس است یا دچار اختلالات ذهنی می‌شود، این عمل نتیجه معکوس می‌دهد.
دکتر «محسن کمالی» متخصص و روانشناس کودک می‌گوید: «به فرزندتان تفاوت میان رفتار خوب و بد را آموزش دهید. اگر در این کار موفق باشید، او به جای تاثیر گرفتن از بچه‌های دیگر، از شما تاثیر می‌گیرد. فرزند شما با فریاد‌هایش می‌خواهد جلب توجه کند. اما شما می‌توانید با نادیده گرفتن این صداها و اشک‌ها به حذف این عادت کمک کنید.»(۲)
بیشتر بخوانید

چگونه غذا خوردن را برای کودکان لذت‌بخش کنیم؟
نگذارید خشم کودک لبریز شود
خشم در کودکان امری طبیعی است و چون روش تقاضا کردن را بلد نیست، معمولا از داد و فریاد استفاده می‌کند. به همین خاطر نباید والدین نگران باشند.
جیغ‌زدن
اما اگر خشم کودک شدت پیدا کرد، به گونه‌ای که به دیگران آسیب وارد کرد یا به اشیاء در خانه خسارتی زد؛ در این صورت با گفتار و رفتار خود نشان دهید که چنین رفتاری پذیرفته نیست و شما ناراحت هستید. به فرزندتان کمک کنید تا احساسات خود را با کلمات بیان کند و عصبانیت را کنار بگذارد. محبت و نوازش ابزار مناسبی برای انتقال این احساس است.
کمالی در این خصوص می‌گوید: «به یاد داشته باشیم که ما بیش از هرچیز به دنبال آنیم که ارتباط بین والدین و کودک را بهبود بخشیم. والدین با صبوری، باج ندادن به کودک، آموزش و… بر غر زدن کودک غلبه کنند.»(۳)